Η τραγωδία του Μονάχου!

6 Φεβρουαρίου 1958.

Μια ημερομηνία που κανένας φίλος της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ δεν μπορεί να βγάλει από το μυαλό του. Ένα τραγικό γεγονός που άλλαξε την ιστορία του Αγγλικού και Ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου.

Γράφει ο Γιάννης Γεωργιάδης

Η αναφορά αυτή φυσικά γίνεται για το αεροπορικό δυστύχημα  του Μονάχου, που στέρησε τη ζωή 23 ανθρώπων. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή…

Sir Matt Busby: Ο αναμορφωτής της ομάδας.

Ανέλαβε την ομάδα το 1945 έχοντας  … «ένοχο» παρελθόν. Κατά τη διάρκεια της ποδοσφαιρικής του καριέρας πέρασε από τις 2 μισητές-για τους φίλους των κόκκινων διαβόλων-ομάδες: τη Λίβερπουλ και τη Μάντσεστερ Σίτι.

Το έργο του αρχικά ήταν αρκετά δύσκολο. Ανέλαβε μία ομάδα που δεν είχε καν δικό της γήπεδο (το Όλντ Τράφορντ είχε καταστραφεί κατά τη διάρκεια του Β’Π.Π και η ομάδα χρησιμοποιούσε το Μέιν Ρόουντ της γειτόνισσας Σίτι), ενώ εκείνη την περίοδο η ομάδα δεν βρισκόταν στα καλύτερα της.

Στην προσπάθεια του να δημιουργήσει μια μεγάλη ομάδα, στράφηκε στις ακαδημίες. Έψαξε και βρήκε πολλούς ταλαντούχους πιτσιρικάδες που μελλοντικά θα αντικαθιστούσαν τους μεγάλους-ηλικιακά- εν ενεργεία ποδοσφαιριστές της ομάδας. Τα αποτελέσματα αυτής της σκέψης του δεν άργησαν να φανούν. Οι «κόκκινοι διάβολοι» κατέκτησαν  5 συνεχόμενες  φορές τη νεοσύστατη διοργάνωση του F.A Youth Cup (1953-1957), με παίχτες που αποτέλεσαν τη βάση  πάνω στην οποίο χτίστηκε η μεγάλη ομάδα που κατέκτησε τα επόμενα χρόνια 2 σερί πρωταθλήματα Αγγλίας.

Η ομάδα εκείνη διέθετε τέτοιο σύνολο που επέκτεινε τις βλέψεις του Sir Matt Busby για κυριαρχία και στην Ευρώπη. Το νεοσύστατο European Champion Club’s Cup ήταν ο επόμενος στόχος. Για την επίτευξη όμως αυτού του στόχου υπήρχε ένα μεγάλο εμπόδιο: η αρνητική στάση της Αγγλικής ομοσπονδίας απέναντι στον νέο θεσμό. Οι Άγγλοι εκείνη την περίοδο δεν ήθελαν πολλές δοσοληψίες με την υπόλοιπη Ευρώπη και έβλεπαν τη συμμετοχή μιας Αγγλικής ομάδας σε αυτό το θεσμό με τάσεις “σνομπισμού”. Ο Busby τελικά κατάφερε να κάμψει τις όποιες ενστάσεις της  F.A με έναν απαράβατο όρο: «μην ζητήσετε ποτέ αναβολή οποιουδήποτε αγώνα, δεν θα υπάρξει καμία διευκόλυνση».

Το τραγικό συμβάν

Η Γιουνάιτεντ βρισκόταν στη Γιουγκοσλαβία για την ρεβάνς με τον Ερυθρό Αστέρα.  Στο πρώτο παιχνίδι οι Άγγλοι είχαν νικήσει με 2-1. Στο δεύτερο παιχνίδι το μυαλό της ομάδας του Busby ήταν μάλλον στο πρωτάθλημα καθώς το 0-3 του ημιχρόνου, μετατράπηκε σε 3-3 στο δεύτερο μέρος.  

Παρόλα αυτά πρόκριση στα ημιτελικά για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά ήταν γεγονός. Πλέον το μόνο πράγμα που ενδιέφερε τους «διαβόλους» ήταν να επιστρέψουν στην Αγγλία και να προσπαθήσουν να συνεχίσουν το αήττητο των 11 αγώνων, ώστε να μειώσουν τη διαφορά από την μεγάλη -εκείνη την εποχή- Γούλβς.

Το ενδεχόμενο της μεγαλύτερης ταλαιπωρίας είχε ωθήσει τους ανθρώπους της Γιουνάιτεντ να μισθώσουν μία πτήση τσάρτερ με ένα δικινητήριο αεροσκάφος των βρετανικών αερογραμμών, έναν τύπο με καλό ιστορικό ασφαλείας. Η πτήση της επιστροφής θα γινόταν με ενδιάμεσο σταθμό το Μόναχο, όπου θα γινόταν ο ανεφοδιασμός.

Αφήνοντας το Βελιγράδι, ο καιρός ήταν καλός, όμως στον εναέριο χώρο της Γερμανίας άλλαξε δραματικά. Ο ουρανός σκοτείνιασε, άρχισαν κάποιες αναταράξεις, ενώ την ώρα που άρχισαν τη διαδικασία καθόδου ο διάδρομος του αεροδρομίου είχε ήδη σκεπαστεί από χιόνι. Πυκνή ομίχλη περιόριζε την ορατότητα.

Μετά από δύο αποτυχημένες προσπάθειες απογείωσης, η τρίτη απόπειρα ήταν και η μοιραία... Το αεροπλάνο δεν κατάφερε να πάρει ποτέ ύψος και συγκρούστηκε σε ένα σπίτι που υπήρχε στο τέλος του αεροδιαδρόμου. Το δεξί φτερό του αεροπλάνου διαλύεται και έτσι έχοντας χάσει και ένα μέρος της ουράς του, το αεροπλάνο αρχίζει να στριφογυρίζει  πάνω στο χιονισμένο έδαφος. Το αεροσκάφος έπεσε με ορμή πάνω σε ένα δέντρο και κατέληξε σε ένα ξύλινο υπόστεγο στο οποίο υπήρχε βυτίο με καύσιμα. Ακολούθησε φοβερή έκρηξη που ολοκλήρωσε το μοιραίο συμβάν.

Μετά την τραγωδία

Συνολικά 23 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους εκ των οποίων οι 8 αποτελούσαν ποδοσφαιριστές της ομάδας (οι υπόλοιποι ήταν μέλη του τεχνικού team και δημοσιογράφοι).

Ο Jimmy Murphy-βοηθός του Busby-μετά την επίσκεψη του στο νοσοκομείο του Μονάχου ανέλαβε την ομάδα μέχρι να αναρρώσει πλήρως από τα τραύματα του ο θρυλικός προπονητής της ομάδας.

Το αγωνιστικό μέρος για την Γιουνάιτεντ  πέρασε σε δεύτερη μοίρα. Η στελέχωση της ομάδας με συμβόλαια ανάγκης, δανεισμούς παιχτών από άλλες ομάδες και την ένταξη παιδιών από τις ακαδημίες στην πρώτη ομάδα ήταν απλά λύση ανάγκης για να βγει η σαιζόν. Μια χρονιά που τα πάντα πήγαιναν περίφημα για την Μάντσεστερ Γ. και που όλα έδειχναν πως το τέλος της αγωνιστικής περιόδου θα την έβρισκε με τίτλο ή γιατί όχι και με το τρέμπλ. Άλλωστε το όνειρο δεν βρισκόταν μακριά. Πριν το δυστύχημα η ομάδα προερχόταν από αήττητο 11 αγώνων στο πρωτάθλημα, στο κύπελλο βρισκόταν ήδη στη φάση των 16, ενώ στην Ευρώπη θα αντιμετώπιζε την ιταλική Μίλαν στα ημιτελικά.

Το τέλος της σαιζόν βρήκε την ομάδα στην 9^η θέση της βαθμολογίας-η μοναδική νίκη που πέτυχαν οι «κόκκινοι» μέχρι το τέλος της χρονιάς ήταν και το πρώτο μάτς που διεξήχθη μετά το δυστύχημα-, φιναλίστ του κυπέλου, ενώ η Μίλαν αποδείχτηκε δυνατός αντίπαλος στα ημιτελικά του θεσμού. Παρά τη νίκη με 2-1 στο Old Trafford, η United γνώρισε τη συντριβή στη ρεβάνς με 4-0.

Τα επόμενα χρόνια-μετά και την επιστροφή του Matt Busby-ξεκίνησε μια μεγάλη προσπάθεια αναγέννησης της ομάδας με νεαρούς παίχτες. Το 1968 μάλιστα η Μάντσεστερ Γ. θα καταφέρει να κατακτήσει το Ευρωπαϊκό κύπελο-νίκησε με 4-1 την Μπενφίκα στον τελικό-έχοντας στη σύνθεση της μεταξύ άλλων τον Μπόμπι Τσάρλτον και τον Μπίλ Φούλκς, δύο ανθρώπους που επέζησαν από τη τραγωδία.

 Γεγονότα από το δυστύχημα

•  «Ο, τι κι αν γίνει, είμαι έτοιμος» Μπίλι Γουέλαν λίγο πριν το μοιραίο.

• «Τι ώρα είναι η σέντρα, Χάρι;», θα ρωτήσει ο χαμένος στις παραισθήσεις Εντουαρντς.
«Στις τρεις, φίλε. Στις τρεις», θα απαντήσει ο Χάρι με έναν κόμπο στη φωνή.
«Θα προλάβουμε, έτσι;», ξαναρώτησε. Αλλά δεν θα ακούσει την απάντηση, καθώς  θα βυθιστεί  σε κώμα.

• Στις 10 Φεβρουαρίου 1958 περισσότεροι από 200.000 άνθρωποι έξω από το «Όλντ Τράφορντ» θα υποδεχθούν, για το τελευταίο χειροκρότημα, τα φέρετρα με τους επτά ποδοσφαιριστές της ομάδας: τον Ρότζερ Μπερν, τον Τζεφ Μπεντ, τον Εντι Κόλμαν, τον Μαρκ Τζόουνς, τον Ντέιβιντ Πεγκ, τον Τόμι Τέιλορ και τον Μπίλι Γουέλαν.

• Στις 21 Φεβρουαρίου πέθανε το μεγάλο αστέρι εκείνης της ομάδας ο Ντάνκαν Έντουαρντς, σε ηλικία μόλις  21 ετών.

• Το πιο συγκινητικό εύρημα από το δυστύχημα αποτελεί αναμφίβολα το τηλεγράφημα που έστειλε ο Ντάνκαν Έντουαρντς από το αεροδρόμιο του Μονάχου  στη μνηστή του: «Όλες οι πτήσεις ματαιώθηκαν. Επιστρέφουμε σπίτι αύριο»…

• Ο Busby θα καταφέρει να κερδίσει τη μάχη με τη ζωή και θα βγει μετά από 3 περίπου μήνες από το νοσοκομείο.

• Στον τελικό του κυπέλου Αγγλίας εκείνης της χρονιάς, οι «μπέμπηδες» θα κατέβουν στο γήπεδο με ένα φοίνικα στην φανέλα. Πρόκειται για μια συμβολική κίνηση που υποδηλώνει ότι η ομάδα θα αναγεννηθεί, όπως και ο φοίνικας από τις στάχτες του.

• Κάθε χρόνο, στις 6 Φεβρουαρίου, τελείται επιμνημόσυνη δέηση έξω από το «Όλντ Τράφορντ». Εκεί υπάρχει μια πλάκα που αναγράφει «1958», την χρονολογία της τραγωδίας, ενώ υπάρχει και ένα ρολόι που αναγράφει «Μόναχο, 6 Φεβρουαρίου 1958», ενώ είναι σταματημένο στις 15:03, όταν δηλαδή συνετρίβη η πτήση 609.

• Στο Μόναχο, τόπο της τραγωδίας, τελείται μνημόσυνο στο χωριό Τράντερινγκ, όπου υπάρχει ένας ξύλινος σταυρός που αναγράφει «Στην μνήμη των θυμάτων της αεροπορικής τραγωδίας που έγινε στις 06.02.1958, όπου ήταν η ομάδα της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ».

• Το 2004, ένα δεύτερο μνημείο δημιουργήθηκε κοντά στο παλιό αεροδρόμιο του Μονάχου. Η πλάκα που υπάρχει εκεί γράφει: «Στην μνήμη όλων όσων έχασαν την ζωή τους στην τραγωδία που έγινε στις 6 Φεβρουαρίου του 1958». Η πλατεία αυτή ονομάζεται «Πλατεία Μάντσεστερ».

• Στην συμπλήρωση 50 χρόνων από το ατύχημα, η διοίκηση της ομάδας θα εγκαινιάσει το περίφημο τούνελ του Μονάχου. Βρίσκεται πίσω από το Stretford End και στους τοίχους του διαδρόμου βρίσκονται αποσπάσματα και φωτογραφίες από τη δημιουργία μέχρι τη καταστροφή και αναγέννηση της ομάδας. Μάλιστα υπάρχει μια πλάκα προς τιμή των θυμάτων, ενώ ακριβώς κάτω από αυτή βρίσκεται ένα αναμμένο καντήλι.

• Την ημέρα που πραγματοποιήθηκε η τελετή για την 50η επέτειο από την τραγωδία, η United αγωνιζόταν με τη City εντός. Τηρήθηκε ενός λεπτού σιγή στη μνήμη των θυμάτων, ενώ οι δύο ομάδες αγωνίστηκαν με φανέλες στις οποίες δεν υπήρχαν χορηγοί και ονόματα στο πίσω μέρος της φανέλας, ενώ η αρίθμηση στις φανέλες ήταν από το 1 μέχρι το 11.

                                   Τραγούδι αφιερωμένο στη μνήμη των θυμάτων

The Flowers of Manchester

One cold and bitter Thursday in Munich, Germany,
Eight great football stalwarts conceded victory,
Eight men who will never play again who met destruction there,
The flowers of English football, the flowers of Manchester

Matt Busby's boys were flying, returning from Belgrade,
This great United family, all masters of their trade,
The Pilot of the aircraft, the skipper Captain Thain,
Three times they tried to take off and twice turned back again.

The third time down the runaway disaster followed close,
There was a slush upon that runaway and the aircraft never rose,
It ploughed into the marshy ground, it broke, it overturned.
And eight of the team were killed as the blazing wreckage burned.

Roger Byrne and Tommy Taylor who were capped for England's side.
And Ireland's Billy Whelan and England's Geoff Bent died,
Mark Jones and Eddie Colman, and David Pegg also,
They all lost their lives as it ploughed on through the snow.

Big Duncan he went to, with an injury to his frame,
And Ireland's brave Jack Blanchflower will never play again,
The great Sir Matt Busby lay there, the father of his team
Three long months passed by before he walked again.

The trainer, coach and secretary, and a member of the crew,
Also eight sporting journalists who with United flew,
and one of them Big Swifty, who we'll ne'er forget,
the finest English 'keeper that ever graced the net.

Oh, England's finest football team its record truly great,
its proud successes mocked by a cruel turn of fate.
Eight men will never play again, who met destruction there,
the flowers of English football, the flowers of Manchester

Τα θύματα της τραγωδίας:

- Ρότζερ Μπερν , 29 ετών, γεννήθηκε στο Μάντσεστερ, αποτεφρώθηκε μετά το δυστύχημα
- Τζοφ Μπεντ, 25 ετών, ενταφιάστηκε στην εκκλησία του Αγ. Ιωάννη, στο «Irlam o'the Heights», Μάντσεστερ
- Έντι Κόλμαν, 21 ετών, γεννήθηκε στο Σάλφορντ, ενταφιάστηκε στο «Weaste» του Σάλφορντ
- Ντάνκαν Έντουαρντς, 21 ετών, γεννήθηκε στο Ντάντλει, ενταφιάστηκε στο Ντάντλει
- Μαρκ Τζόουνς, 24 ετών, γεννήθηκε στο Μπάρνσλει, ενταφιάστηκε στο Wombwell του Μπάρνσλει
- Ντέιβιντ Πέγκ, ετών 22, γεννήθηκε στο Ντονκάστερ, ενταφιάστηκε στο Ρεντχάουζ του Ντονκάστερ
- Τόμι Τέιλορ, 26 ετών, γεννήθηκε στο Μπάρνσλει, ενταφιάστηκε στο Monk Breton, του Μπάρνσλει
- Λάιαμ «Μπίλι» Γουίλαν, 22 ετών, ενταφιάστηκε στο Glasnevin του Δουβλίνου
- Γουόλτερ Κρίκμερ, γραμματέας της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ
- Μπερτ Γουόλι, μέλος του προπονητικού τιμ, παλιός αριστερός μπακ της Μαν. Γιουν. , υπεύθυνος των ομάδων νέων
- Τομ Κάρι, γυμναστής
- Αλφ Κλαρκ, δημοσιογράφος
- Ντον Ντέιβις, δημοσιογράφος
- Τζορτζ Φόλοους, δημοσιογράφος
- Τομ Τζάκσον, δημοσιογράφος
- Άρτσι Λέντβρουκ, δημοσιογράφος
- Χένρι Ρόουζ, δημοσιογράφος
- Έρικ Τόμπσον, δημοσιογράφος
- Φρανκ Σουίφτ, δημοσιογράφος, παλιός τερματοφύλακας της Μάντσεστερ Σίτι και διεθνής με την εθνική Αγγλίας
- Κένεθ Ρέιμεντ, συγκυβερνήτης του αεροπλάνου
- Μπέλα Μίκλος, ταξιδιωτικός πράκτορας
- Γουίλι Σάτινοφ, φίλαθλος
- Τομ Κέιμπλ, αεροσυνοδός 

Υ.Γ  Το 2011 βγήκε μια εξαιρετική ταινία αγγλικής παραγωγής που αναφέρεται στην τραγωδία του Μονάχου. Την συνιστώ ανεπιφύλακτα σε όλους τους φιλάθλους ανεξαρτήτως ποδοσφαιρικής προτίμησης.